ترجمه کلیشه های هیجان در فیلم های دوبله

هدف از پژوهش حاضر مطالعه راهبردهای بکاررفته در ترجمه کلیشه های هیجان در فیلم های سینمایی کودک دوبله شده در شرکت های توزیع کننده فیلم برای شبکه خانگی در ایران از انگلیسی به فارسی بود. چارچوب نظری از دو بخش تشکیل شده است. بمنظور تعیین پربسامدترین و کم بسامدترین راهبرد، بخش اول بر پایه مدل دلاباستیتا (delabastita) بنا شده است. بخش اول مدل شامل ساختار متنی موجود در آرایه های کلاسیک است (تکرار، اضافه، حذف، جابجایی و انتقال) و بخش دوم شامل کدهای بیانگر زبانی و غیرزبانی است که بواسطه شبکه های دیداری و شنیداری منتقل می شوند. همچنین جهت بررسی بارزترین هنجار حاکم بر ترجمه کلیشه های هیجان، بخش دوم براساس تکنیک های دلاباستیتا در راستای تبیین تاثیر کاربرد هر یک از راهبردهای تکرار، اضافه، حذف، جابجایی و انتقال در روابط ترجمه ایی مبتنی شده است. ضمنا، کلیشه ها طبق طبقه بندی ارائه شده توسط آروژو که شامل نه نوع کلیشه عصبانیت، هیجان، گناه، استهزا، شادی، عشق، غم، تعجب و همدردی است مورد مطالعه قرارگرفتند. اما دو کلیشه ترس و هشدار توسط پژوهشگر به طبقه بندی اضافه شده اند. محقق برآن شده است تا به این سوالها پاسخ دهد: 1-پربسامدترین و کم بسامدترین راهبردی که مترجمان در ترجمه کلیشه های هیجان در فیلم های کودک دوبله شده از انگلیسی به فارسی بکار می برند چیست؟2-بارزترین هنجارحاکم بر راهبردهای بکاررفته در ترجمه کلیشه های هیجان در فیلم های کودک دوبله شده از انگلیسی به فارسی چیست؟ تحقیق از نوع پیکره ای و توصیفی بوده و پیکره آن موازی و مقایسه ایی است که متشکل از 8 فیلم سینمایی کودک به زبان انگلیسی می باشد که بین سالهای 2007 تا 2010 تولید، همراه با نسخه دوبله شده که بین سالهای 2009 تا 2011 توسط شرکت های توزیع کننده فیلم های خانگی در ایران به زبان فارسی دوبله شده اند و از نوع انیمیشن و ترکیبی از انیمیشن و بازی شخصیت های غیرکارتونی بوده اند. تحلیل آماری داده های بدست آمده از 461 کلیشه هیجان نشان داد که طبق مدل دلاباستیتا، جایگزینی پربسامدترین راهبرد است که اغلب در ترجمه کلیشه های عصبانیت و استهزا بکاررفته است. از سویی دیگر، حذف کم بسامدترین راهبرد است و غالبا در ترجمه کلیشه های عشق و محبت مورد استفاده قرارگرفته است. اما در ترجمه تصاویر، تکرار پربسامدترین و حذف کم بسامدترین راهبرد شناخته شدند. ضمنا، تحلیل کیفی داده ها و یافته های تحقیق طبق تکنیک های دلاباستیتا در تبیین روابط ترجمه ایی حاکی از آن است که هنجار طبیعی بودن بر ترجمه کلیشه های هیجان در فیلم های کودک دوبله شده از انگلیسی به فارسی حاکم است و محصول نهایی دوبله شده کاملا طبیعی و عامه پسند است. بدین ترتیب یافته ها و نتایج این پژوهش کاملا برخلاف نتایج و مشاهدات بدست آمده از پژوهش آروژو (2004) در برزیل، بوکاریا (2008) در ایتالیا و محمودوند (2010) در ایران می باشد که هر سه پژوهش حاکی از غیرطبیعی بودن هنجار حاکم برترجمه زبان هیجان در دوبله هستند. ضمنا، با توجه به هنجارهای فرهنگی، اجتماعی، و... حاکم بر جامعه ایران و حساسیت تربیتی و آموزشی موجود در برنامه های کودک، این بررسی نشان داد که مترجمان در حوزه ترجمه کلیشه های هیجان درفیلم های کودک از زبان انگلیسی به فارسی با جایگزین نمودن کلیشه های بومی- فارسی بجای کلیشه های انگلیسی تلاش نموده اند تا محصولی کاملا بومی برای قشر کودک ارائه نمایند و از تداخل فرهنگ و زبان بیگانه ممانعت بعمل آورند. اما تکرار اکثر تصاویر همراه کلیشه ها مبین این امر است که تداخل فرهنگ بیگانه بطور غیرمستقیم همچنان محسوس و اجتناب ناپذیر است.